Leopold II is vandaag de dag niet meer uit het nieuws weg te slaan. We vroegen ons af of er een link was tussen onze gemeente en de “vandaag” omstreden Koning Leopold II. In de tweede helft van de 19de eeuw doet het toerisme zijn intrede. Eerst in Oostende daar was Leopold II dan ook het meest actief inzake ruimtelijke ordening.. Daarna schuift het oostwaarts via Blankenberge naar Heist, bekend voor familievakanties, ook bij buitenlanders. Knokke is dan een trefplaats voor uitstapjes te voet of met de ezel. Ontwikkelingsmaatschappijen bouwen er in de 20ste eeuw een riante badstad. Veel stedelingen op zoek naar gezonde zeelucht en vermaak komen zich vestigen in Knokke of hebben er een tweede woning.
Er wordt eerst gewerkt aan het verbeteren van de algemene infrastructuur: plaveien van de straten, aanleg van riolering, openbare verlichting… Een belangrijk toeristisch luik hiervan was de bouw van een mooie en brede stenen zeedijk. In Heist beginnen de werkzaamheden in de periode 1867-1874 en in Knokke vanaf 1890. De bestaande dorpskernen van Heist en Knokke worden te klein voor het stijgend aantal toeristen. In Heist verschuift het dorp in noordelijke richting naar de zee toe. In 1875 wordt daar een nieuwe en grotere kerk ingewijd.
In Knokke wordt een groot gebied in de omgeving van de huidige Lippenslaan aangekocht door het consortium Verwee-Van Bunnen-Dumortier. Zij geven architect Baes de opdracht om een mooi plan voor het gebied te ontwerpen. Het fantastische plan, met veel exotische en oosterse invloeden, wordt nooit uitgevoerd (Prent plan Jean Baes). Daarna worden in het gebied een aantal straten in een dambordpatroon getrokken.
Prent plan Jean Baes
Tekening van de Brusselse architect Jean Baes in Le Globe Illustré (1887). Baes wil geen lintbebouwing in Knokke, maar een plein met een kursaal in Moorse stijl, naast een vuurtoren en een pier, en daarrond in de duinen een villapark. Het plan is nooit uitgevoerd, maar urbanist Stübben neemt het villa-idee later over in ‘Het Zoute’.
De Duitse urbanist Joseph Stübben, raadgever van Koning Leopold II krijgt in 1901 de opdracht om in het duinengebied tussen Heist en Knokke een tuin-badplaats te ontwerpen. In 1902 wordt die badplaats officieel ingehuldigd en kreeg het de naam Duinbergen.
Duinbergen, toen een aan de zee grenzend groot terrein tussen Knokke en Heist, kwam in het bezit van de Brugse familie Van Caillie. Ook zij deden beroep op Stübben om aan deze nieuwe badplaats een passende stedenbouwkundige allure te geven.
Ook de familie Lippens, eigenares van het grootste deel van de badstad Knokke, deed een beroep op Stübben. De dorspkern werd niet speciaal onder handen genomen en groeide met de jaren uit tot een nogal saai stadsgebied. Anders ging het eraan toe met het gedeelte dat Het Zoute werd genoemd, het gebied gelegen tussen Knokke-dorp en de Nederlandse grens. Ook hier ontwierp Stübben een badplaats volgens de hem bekende formules. Hij betoonde eerbied voor het duinenlandschap en bouwde daarrond een landelijke, grillige en weidse omgeving, die hij opvulde met villa’s die volgens strikte bouwvoorschriften in het geheel moesten passen. De Anglo-Normandische cottagestijl kreeg ook hier de voorkeur.
De Compagnie du Zoute wordt in 1908 opgericht en volgde het geslaagde voorbeeld van Duinbergen. Architect Stübben krijgt ook hier de nieuwe opdracht om Het Zoute te ontwerpen. De huidige villawijk Het Zoute wordt nog steeds gekenmerkt door een aantal uitgangspunten van Stübben: veel groen, huizen gebaseerd op de Vlaamse hoevestijl (witgeschilderde muren, rode of rieten daken…), een hiërarchie van wegen (brede en rechte wegen t.o.v. kleine kronkelende paden), behoud van de natuurlijke niveauverschillen…
Het urbanistisch sluitstuk wordt gevormd door de aanleg van de baai van het Albertstrand, die ontstaat toen de beschadigde dijk tussen Knokke en Duinbergen 80 meter landinwaarts worden aangelegd. In het gebied achter de dijk wordt het Zegemeer gegraven (1924) en bouwt men het prestigieuze Pavillon du Lac (1926 – op de plaats van het huidige hotel La Réserve) en het Casino (1930).
