Ons land zal de regels rond havenarbeid deels moeten aanpassen. Dat heeft het Europees Hof van Justitie beslist. Het aparte statuut van de havenarbeiders is niet in gevaar. Maar wel de manier waarop ze erkend worden. Dat moet anders. Vakbonden en werkgevers in de Antwerpse haven gaan volgende week samen zitten, om het arrest te bestuderen en een oplossing te zoeken. Vooral de aanwerving van havenarbeiders moet anders. Tot op vandaag beslissen de vakbonden wie er in de haven mag gaan werken wat natuurlijk een “onnatuurlijke” situatie is. Een aantal havenarbeiders hebben hiertegen intussen ook zelf juridische stappen gezet.
De wet-Major of de wet op de havenarbeid dateert van 1972 en bepaalt dat werk in havengebieden alleen door een erkende havenarbeider uitgevoerd kan worden. Bovendien kunnen die havenarbeiders enkel erkend worden door een commissie van werkgevers en vakbonden. De wet is genoemd naar Louis Major, voormalig vakbondsleider en eind jaren 60 begin jaren 70 ook minister van Arbeid en Tewerkstelling voor de socialistiche partij BSP. Tegenstanders van de wet noemen die een inbreuk op de vrije concurrentie.
Het Hof boog zich over de wet-Major op vraag van de Raad van State en het Grondwettelijk Hof. Niet alleen werden de rechters in Luxemburg gevraagd of de Belgische regeling, die specifieke regels voorziet voor het in dienst nemen van havenarbeiders, strijdig is met het Unierecht, er werd hen ook gevraagd of ze aanvullende criteria konden aanreiken om vast te stellen of de regeling door de beugel kan.
In zijn arrest schiet het Hof de Belgische wet niet volledig af. Dat alleen een erkende havenarbeider havenarbeid schepen mogen laden en lossen in de Belgische havens kan op zich verantwoord zijn om de veiligheid in de havens te garanderen en arbeidsongevallen te voorkomen, oordeelt het Hof.
“Dat kan een rechtvaardiging zijn voor een beperkende regeling in een erkenningsprocedure voor havenarbeid”, zegt Stefaan Van der Jeught, woordvoerder van het Hof van Justitie. Het Hof zegt er wel bij dat dat concreet gezien nog moet worden getoetst door het Belgisch Grondwettelijk Hof en de Raad van State.
Moeilijker voor buitenlandse werknemers
Dat de erkenning van die havenarbeiders moet gebeuren door een paritair comité is echter wel in strijd de Europese rechtsregels, stelt het Europees Hof. “De rol die dat comité speelt bij de erkenning van de havenarbeiders en bij de toelating tot de pool van havenarbeiders en ook voor de selectieproeven, dat vindt het Hof in strijd met het Europese Unierecht”, zegt Van der Jeught.
“Het is namelijk in strijd met het vrij verkeer van personen, het vrij verkeer van vestiging en het vrij verkeer van diensten.” De rol van dat comité maakt het met andere woorden moeilijker voor havenbedrijven om te werken met buitenlandse werknemers en voor buitenlandse bedrijven om zich in de haven te vestigen. Zo’n comité is “noch noodzakelijk, noch geschikt om het nagestreefde doel te bereiken”, luidt het arrest.
Het Hof stelt echter niet hoe die erkenning dan wel moet verlopen. Het is nu aan de Raad van State en het Grondwettelijk Hof om op basis van het arrest en de argumentatie van het Europees Hof een definitieve uitspraak te doen over de wet-Major.
Reactie van de vakbonden
Op dit moment wordt de inhoud van de uitspraak geanalyseerd en wordt de concrete impact ervan op bepaalde aspecten van de organisatie van de havenarbeid bekeken. De uitspraak en de teksten zijn van té groot belang en essentieel voor onze havenarbeiders, onze bedrijven en de werking van onze havens om hierover uit de losse pols stelling in te nemen. De sociale partners treden eerstdaags in gesprek met de Belgische overheid.
Het Werkgeversverbond der Belgische zeehavens en het Gemeenschappelijk Vakbondsfront Belgische zeehavens begrijpen dat er bij hun havenarbeiders hierover ongerustheid heerst. Aan hen vragen zij om geduld en vertrouwen te hebben. Immers, in geen van beide procedures staat de wet op de havenarbeid, de wet-Major, ter discussie. De sterke fundamenten van onze Belgische havenarbeidsorganisatie blijven overeind.
De sociale partners wensen ook op te merken dat in beide dossiers de omzetting van de uitspraak van het Europees Hof van Justitie door de twee genoemde Belgische rechtsinstanties in verband met de gestelde vragen moet afgewacht worden. Tendentieuze uitspraken zijn op dit moment dus zeer voorbarig en misplaatst. Het recente verleden heeft bovendien geleerd dat het mogelijk is om binnen de contouren van het sociaal overleg in samenwerking met de overheid tot werkbare oplossingen te komen.
Het Werkgeversverbond der Belgische zeehavens en het Gemeenschappelijk Vakbondsfront Belgische zeehavens wensen enkel via deze gemeenschappelijke communicatie te reageren.
